Postępowanie i doradztwo u pacjenta z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Pani PJ to 67-letnia kobieta chorująca na reumatoidalne zapalenie stawów.

Obecnie stosowane przez nią leki to:

  • Salazopyrin EN 500 mg dwa razy dziennie,
  • Diklofenak 50 mg trzy razy dziennie,
  • Paracetamol 1 g do czterech razy dziennie w razie potrzeby.


Pierwszą receptę na sulfasalazynę otrzymała dwa tygodnie temu. Wróciła do apteki, prosząc o rozmowę z farmaceutą w sprawie swojej farmakoterapii. Skarży się, że leki nie działają prawidłowo i nie zauważa korzyści z leczenia. Pyta, czy powinna skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym oraz czy konieczna jest wizyta u lekarza ogólnego w celu omówienia sytuacji.

Dyskusja przypadku – główne pytania

1. Jak jest zwykle rozpoczynane leczenie sulfasalazyną?
Leczenie sulfasalazyną powinno rozpoczynać się od jednej tabletki dziennie, stopniowo zwiększając dawkę o jedną tabletkę tygodniowo. Maksymalna dawka wynosi cztery tabletki dziennie lub dwie tabletki trzy razy dziennie, w zależności od tolerancji i reakcji pacjenta.

2. Dlaczego dawka rośnie stopniowo?
Nudności i inne działania niepożądane, takie jak podrażnienie przewodu pokarmowego, mogą stanowić problem. Stopniowe zwiększanie dawki pozwala zmniejszyć ryzyko tych efektów.

3. Jaką radę należy udzielić pani PJ?
- Początek działania sulfasalazyny jest powolny; pierwsze efekty mogą być widoczne dopiero po 4–16 tygodniach.
- Warto sprawdzić, czy pacjentka otrzymała instrukcje dotyczące miareczkowania dawki.
- Jeśli pacjentka ma zaplanowaną wizytę u lekarza w najbliższym czasie, dawka może zostać zwiększona podczas tej konsultacji.
- Jeżeli dawka nie była miareczkowana, pacjentka powinna skontaktować się z lekarzem prowadzącym, aby potwierdzić zalecenia.
- Przypomnij pacjentce o konieczności wykonywania regularnych badań krwi w celu monitorowania terapii.

4. Jak często należy wykonywać badania?
Na początku leczenia zaleca się comiesięczne badania pełnej morfologii krwi i funkcji wątroby przez pierwsze trzy miesiące. Później można je wykonywać rzadziej, zgodnie z zaleceniami lekarza. Badania funkcji nerek są również konieczne, choć mogą być przeprowadzane okresowo.

5. Dlaczego należy wykonywać te badania?
Skutki uboczne sulfasalazyny obejmują dyskrazje (zaburzenia hematologiczne), zapalenie wątroby oraz zaburzenia czynności nerek. Regularne badania pozwalają na wczesne wykrycie nieprawidłowości i szybkie podjęcie działań.

Dyskomfort żołądkowy po lekach – analiza

Pani PJ zgłasza dyskomfort żołądkowy, który pojawia się około pół godziny po przyjęciu tabletek.

  • Możliwe przyczyny:
    Podrażnienie żołądka przez diklofenak lub nudności wywołane sulfasalazyną.
  • Działania:
    - Upewnij się, że diklofenak jest przyjmowany z jedzeniem.
    - Jeśli objawy utrzymują się, pacjentka powinna skonsultować się z lekarzem.
  • Alternatywne rozwiązania:

Lekarz może zdecydować o dodaniu inhibitora pompy protonowej (IPP) w celu ochrony żołądka lub modyfikacji leczenia sulfasalazyną.

Długoterminowe leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów

Cele terapii:
Głównym celem terapii jest zmniejszenie objawów, ograniczenie uszkodzeń stawów i poprawa jakości życia pacjenta.

Alternatywne terapie:
Jeżeli maksymalna tolerowana dawka sulfasalazyny nie przynosi odpowiedniej kontroli objawów, lekarz może zdecydować o zmianie leku lub dodaniu kolejnego środka.
Alternatywne terapie obejmują:
- Metotreksat,
- Sole złota,
- Leki przeciwmalaryczne,
- Leflunomid,
- Penicylaminę,
- Cyklosporynę,
- Azatioprynę,
- Cyklofosfamid,
- Leki biologiczne,
- Kortykosteroidy.

Podsumowanie

Pani PJ wymaga kompleksowego podejścia do leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów, obejmującego edukację na temat stosowanej farmakoterapii, monitorowanie działań niepożądanych oraz regularne badania diagnostyczne. Farmaceuta powinien zapewnić pacjentce wsparcie w zrozumieniu schematu leczenia oraz w identyfikacji potencjalnych problemów związanych z terapią. Współpraca z lekarzem prowadzącym jest kluczowa w celu osiągnięcia optymalnych wyników terapeutycznych.

Piśmiennictwo

The British National Formulary (BNF). Sulfasalazine dosing and monitoring guidelines.
National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Rheumatoid arthritis in adults: management.
Clinical Knowledge Summaries (CKS). Management of NSAID-induced dyspepsia.
SmPC (Summary of Product Characteristics) for Salazopyrin EN.
American College of Rheumatology. Guidelines for the treatment of rheumatoid arthritis.