Czy polskie społeczeństwo jest gotowe na antykoncepcje awaryjną?

Startuje kampania edukacyjna Poranek PO, w której obalamy największe mity dotyczące antykoncepcji awaryjnej.

W latach 2000-2020 liczba kobiet stosujących nowoczesne metody antykoncepcji wzrosła z 663 mln do 851 mln, przy czym przewiduje się, że do 2030 r. liczba ta wzrośnie o kolejne 70 milionów kobiet . Powyższe dane jasno mówią, że antykoncepcja awaryjna to ważnym temat, jednak w internecie można spotkać się z wieloma kłamstwami, które niej dotyczą. Takim informacjom trzeba powiedzieć stanowcze nie oraz podkreślić, że antykoncepcja awaryjna jest bezpieczna. W obliczu licznych mitów konieczne jest przedstawienie rzetelnych i sprawdzonych informacji, a także edukacja społeczeństwa. Eksperci nie mogą stać obojętnie i biernie przyglądać się takiej sytuacji, dlatego startuje kampania „Poranek PO”, która będzie edukować o antykoncepcji awaryjnej oraz pozwoli kobietom podejmować świadome decyzje dotyczące ich zdrowia reprodukcyjnego.

Antykoncepcja awaryjna – jak działa, dlaczego jest potrzebna oraz dlaczego wciąż wiemy o niej za mało.

Antykoncepcja awaryjna to jedna z dostępnych na rynku metod antykoncepcji, jednak jak sama nazwa wskazuje, jest to metoda „awaryjna”. Kiedy ją można zastosować oraz dlaczego powstała taka forma antykoncepcji? Eksperci oraz lekarze podkreślają, że antykoncepcja awaryjna to metoda, którą stosuje się w przypadku, gdy zawiodą podstawowe formy antykoncepcji lub w przypadku odbycia stosunku seksualnego bez zabezpieczenia. Do takich sytuacji można zaliczyć pęknięcie prezerwatywy, odklejenie plastra antykoncepcyjnego czy nagły, nieplanowany i niezabezpieczony stosunek seksualny. Właśnie wtedy pojawia się możliwość zastosowania innych metod antykoncepcji. Większość osób w takim przypadku zaczyna szukać pomocy czy porady w Internecie i w tym momencie w głowach szczególnie kobiet zaczynają się rodzić setki pytań, wątpliwości i obaw. Po pierwsze antykoncepcja awaryjna przedstawiana jest jako „zło”, co więcej na wielu portalach czy forach można przeczytać, że przerywa ona ciąże, powoduje niepłodność, przerażające skutki uboczne czy tycie. Te wszystkie informacje są nieprawdziwe, a wiele osób wciąż jeszcze nie wie, że tabletka „dzień po” działa jeszcze przed zajściem w ciążę poprzez zapobieganie lub opóźnianie owulacji. Oznacza to, że po niezabezpieczonym stosunku wszystkie plemniki nie mają jajeczka do zapłodnienia i w takiej sytuacji nie może do niego dojść.

„Prawdą jest, że po zażyciu tabletki „dzień po” mogą pojawić się skutki ubocze, jak w przypadku każdego zażytego leku, ale są one bardzo rzadkie i niewielkie. Jednak cały czas warto podkreślać, że antykoncepcja awaryjna jest bezpieczna, a jeśli jest stosowana świadomie, to nie ma w tym nic złego” – komentuje dr n. farm. Piotr Merks, ekspert kampanii Poranek PO, specjalista farmacji, Przewodniczący Związku Zawodowego Pracowników Farmacji.

Wciąż mało mówi się o tym, że badania naukowe dowodzą braku wpływu tabletki „dzień po” na płodność, masę ciała czy rozwój poważnych chorób. Taki stan rzeczy doprowadza do informacyjnego chaosu, a przeplatanie się prawdy i kłamstwa nie prowadzi do niczego dobrego. O tym, że edukacja seksualna w szkołach jest niewystarczająca, wiadomo od dawna, jednak, aby społeczeństwo, było całkowicie świadome na temat wszystkich dostępnych metod antykoncepcji potrzeba jeszcze zrobić bardzo dużo, konieczne jest wdrożenie działań edukacyjnych i naprawczych.

„Poziom wiedzy Polaków na temat antykoncepcji awaryjnej jest wciąż niski. Społeczeństwo potrzebuje edukacji dotyczącej dostępnych metod antykoncepcji, sposobu ich działania czy możliwości jej zakupu. W Internecie cały czas publikowane są nieprawdziwe informacje, które tylko pogarszają sprawę. Kobiety boją się korzystać z antykoncepcji awaryjnej, a w ich głowach rodzi się wiele pytań, które często pozostają bez odpowiedzi. Nie możemy dłużej przyglądać się tej sytuacji, dlatego inicjujemy właśnie kampanię edukacyjną „Poranek PO”, która ma obalić wszelkie mity na temat antykoncepcji awaryjnej, jak i służyć pomocą w edukacji społeczeństwa, zarówno pacjentów, jak i lekarzy specjalistów” – podkreśla prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta, ekspert kampanii Poranek PO, specjalista ginekolog-położnik, endokrynolog, seksuolog. Kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Rola farmaceutów kluczowa dla „odczarowania” antykoncepcji awaryjnej
Tematyka antykoncepcji awaryjnej dotyczy nie tylko osób, które chcą z niej skorzystać, ale również, lekarzy, specjalistów, w tym w szczególności farmaceutów, których rola będzie kluczowa dla przekonywania społeczeństwa o bezpieczeństwie stosowania, antykoncepcji awaryjnej i edukacji, w jaki sposób oraz kiedy z niej korzystać. Będą oni na pierwszej linii kontaktu z pacjentami, a właściwa, szczera i odpowiedzialna rozmowa podczas sprzedaży tabletki „dzień po” może z pewnością sprawić, że jej stosowanie przestanie być tematem TABU.
„Warto podkreślić, że z antykoncepcji awaryjnej powinno korzystać się świadomie i tylko w nagłych, awaryjnych przypadkach, natomiast należy zwrócić uwagę, że zarówno osoba dokonująca jej zakupu, jak i farmaceuta nie powinny się bać szczerze rozmawiać. Jestem zdania, że farmaceuta jest po to, aby pomagać, a w trakcie trwania kampanii „Poranek PO” opowiemy też o potrzebach farmaceutów i procedurach związanych z realizacją sprzedaży antykoncepcji awaryjnej”- komentuje dr n. farm. Piotr Merks, ekspert kampanii Poranek PO, specjalista farmacji, Przewodniczący Związku Zawodowego Pracowników Farmacji.

W Polsce obecnie trwa program pilotażowy, który umożliwia zakup antykoncepcji awaryjnej w aptekach na receptę farmaceutyczną i potrwa on do 30 czerwca 2026 roku, a nabór do niego wciąż trwa. Wszystkie apteki, które dołączyły do pilotażu, można zlokalizować na specjalnej mapce dostępniej na portalu pacjent.gov.pl, to również duże ułatwienie dla wszystkich osób, które potrzebują dokonać zakupu antykoncepcji awaryjnej. Według raportu „Contraception Policy Atlas Europe” z 2023 roku Polska zajmowała ostatnie miejsce w rankingu określającego dostęp do antykoncepcji spośród innych europejskich państw. Spoglądając na sąsiadów Polski, gdzie antykoncepcja awaryjna funkcjonuje od dawna, wprowadzenie jej w Polsce, to duży krok naprzód, który był potrzebny. Jednak potrzebnych jest wiele działań, które zaznajomią społeczeństwo z tematyką i działaniem antykoncepcji awaryjnej, dlatego między innymi startuje kampania „Poranek PO”.